पेप्सीकोला, कागेश्वरी मनोहरा ९, काठमाडौँमा अवस्थित पाणिनि विद्यालयले यस वर्ष पनि भानुजयन्तीको पूर्वसन्ध्यामा छन्दसाँझ कार्यक्रम सम्पन्न गरेको छ । यो छन्दसाँझको सातौँ संस्करण हो । कार्यक्रममा देशका विशिष्ट कवि, साहित्यकार, सञ्चारकर्मी, समस्त विद्यालयपरिवार एवम् अभिभावकहरूको उपस्थिति थियो । शनिवार बेलुकी सम्पन्न उक्त कार्यक्रममा विद्यालयका कक्षा १ देखि १० सम्मका विद्यार्थीहरूले नेपाली साहित्य, सङ्गीत, नृत्य र संस्कृतिका विविध पक्षहरू उजागर गर्दै प्रस्तुति दिएका थिए । उनीहरूले कार्यक्रममा विशिष्ट कविहरूका छन्दोबद्ध कविताहरूको साङ्गीतिक प्रस्तुति गरेका थिए । साथमा प्रस्तुत नृत्य एवं नाट्यकलासमेतको प्रदर्शनले समुपस्थित सबैका हृदयलाई पुलकित गरिरहेको अनुभूति हुन्थ्यो । कार्यक्रममा १ नाटक र तीन नृत्यसहित विद्यार्थीहरूका २३ वटा काव्यप्रस्तुति रहेका थिए ।
कार्यक्रमको शुभारम्भमा आसनग्रहणपछि कक्षा १ र २ का नानीहरूले कवि माधवप्रसाद घिमिरे, रत्न विरही घिमिरे तथा श्यामप्रसाद शर्माका बालकविता सङ्गीतमा प्रस्तुत गरे । प्रमुख अतिथिबाट दीपप्रज्वलन एवं कक्षा १० द्वारा प्रस्तुत मङ्गलाचरणसँगै समारोहको वातावरण अझै भक्तिपूर्ण बनेको थियो । राष्ट्रगान र स्वागत-मन्तव्यपछि सुरु भएका प्रस्तुतिहरूमा ‘कुमारी नृत्य’ले विशेष रूपमा सबैको ध्यान खिचेको देखिन्थ्यो ।
त्यसपछि कक्षा ५ र ६ का विद्यार्थीहरूले सङ्गीतमा प्रस्तुत ‘शिवताण्डवस्तोत्रम्’ र कक्षा ७ को राष्ट्रकवि माधव घिमिरेको प्रसिद्ध काव्य गौरीबाट शार्दूलविक्रीडित छन्दमा प्रस्तुत ‘बिर्सी बिर्सी सकिन्न’ काव्यांशले दर्शक श्रोताहरूको मनलाई झनै आकृष्ट गर्यो । कक्षा ३ देखि ९ सम्मका विद्यार्थीहरूले विविध छन्दमा आबद्ध कवयित्री गोमा रेग्मीका पाणिनिगीत र गुरुवन्दना, कवि धरणीधर कोइरालाको साहित्यसुधा, कवि दैवज्ञराज न्यौपानेको उपदेश र भानुभक्तीय रामायणका अंशहरू प्रस्तुत गरे ।
नृत्यतर्फ राष्ट्रिय नाच ‘सुन्दर देश नेपाल’ र अयि गिरिनन्दिनि बोलको महिषासुरमर्दिनीस्तोत्रमा साना बालिकाहरूद्वारा प्रस्तुत ‘नवदुर्गा-नृत्य’ले समारोहको माहोललाई निकै भावमय तुल्याएको थियो । लोकलयमा आधारित मुनामदनबाट 'नछाडी जानोस्' बोलको काव्यांशमा कक्षा ४ का साना ४ भाइबहिनीहरूको साङ्गीतिक प्रस्तुतिले एवं आदिकवि भानुभक्तकै सन्दर्भमा अभिनीत नाटकले दर्शक श्रोतालाई निकै भावुक तुल्यायो । विशेष आकर्षणको रूपमा प्रस्तुत आदिकवि भानुभक्तसम्बद्ध त्यस बालमनोवैज्ञानिक नाटकले आधुनिक टेक्नोलोजीले शैक्षणिक क्षेत्रमा पुर्याएको अप्ठेरोपनाविषयक भावनात्मक तथा शैक्षिक सन्देश प्रस्तुत गरेको थियो ।
अंग्रेजी कवितातर्फ ‘Daffodils’ (William Wordsworth), ‘Loveliest of Trees’ (A.E. Houseman), र ‘Sonnet 130’ (William Shakespeare) को सशक्त वाचनले कार्यक्रममा बहुभाषिकता र साहित्यको अन्तरराष्ट्रिय पाटो पनि समेटिएको अनुभूति हुन्थ्यो ।
संस्कृतका अभियन्ता एवं विद्यालयको देवनागरी विभागका प्रमुख आचार्य रोहिणीराज तिमिल्सिनाले स्वागतभाषणका क्रममा समारोहको समस्त समुपस्थितिलाई सम्बोधन गर्दै भन्नुभयो– "आजको यो कार्यक्रम केवल कवितावाचनमात्र नभई, भावाभिव्यक्तिपूर्वकको लयात्मक अनुशासनमार्फत् भाषा र साहित्यप्रतिको बाल–मनको श्रद्धा र कलात्मक प्रस्तुतिको उत्सव पनि हो । हजुरहरूजस्ता साहित्य–साधक, सिर्जनात्मक व्यक्तित्व र शिक्षाप्रेमी विद्वज्जनहरूको उपस्थिति हामी सबैका लागि गौरवको विषय हो । यस छन्दसाँझ मा उपस्थित सम्पूर्ण अतिथि, अभिभावक तथा सहभागीहरूलाई संस्थाको तर्फबाट स्वागत गर्दै आजको यो काव्यमञ्च स्मरणीय, प्रेरणादायी र सन्देशमूलक बनोस् भन्ने शुभकामना व्यक्त गर्दछौं ।"
कार्यक्रममा वैदिक सनातन धर्मका अभियन्ता प्रसिद्ध कथाकार ईश्वरकृष्णजी महाराज, विश्रुत सञ्चारकर्मी, उत्प्रेरक वक्ता, उद्घोषण प्रशिक्षक तथा ओशो साधक नीराजन भण्डारी, चलचित्रकी नायिका, प्राञ्जल साहित्यकार तथा ओशो संन्यासिनी सोविता सिम्खडा, नेपालीत्व मिडियाकी कार्यकारी अध्यक्ष अर्चना शर्मा आदि विशिष्ट व्यक्तित्वहरूको समेत उपस्थिति रहेको थियो । सो समारोहमा आमन्त्रित प्रमुख अतिथिलगायत ६ जना विशिष्ट व्यक्तित्वहरू एवं विद्यालयको देवनागरी विभागकी सदस्य छन्दशिक्षिका कवयित्री गोमा रेग्मीको समेत विभिन्न विधा एवं शीर्षकहरूमा सम्मान गरिएको थियो । सम्मानित व्यक्तित्वहरूको सम्मानपत्रको वाचन विद्यालय-परिवारकै सदस्य ममता ओझा, रोहिणीराज तिमिल्सिना, गोमा रेग्मी, प्रकाश माली, राजीव खड्का, प्रबिन खड्गी एवं उद्घोषक स्वयंले गर्नुभएको थियो ।
नेपाल टेलिभिजनका चिरपरिचित समाचारवाचक, पौरस्त्य एवं पाश्चात्त्य शिक्षा-संस्कृतिका अनुसन्धाता एवं बहुभाषिक साधक डा. राजेन्द्रराज तिमिल्सिनाले आफ्नो मन्तव्यका क्रममा बोल्दै शिक्षालाई पाश्चात्त्यमुखी नबनाई यसमा नवसंस्कृतीकरण (Neo-Sanskritization) जरुरी भएको र पाणिनि-विद्यालयले यस कुराको अवलम्बन गरेकोमा खुसी व्यक्त गर्नुभयो ।
शब्दज्योतिले नै यो सारा जगत् प्रकाशित भइरहेको बताउँदै प्रा. डा. मुकुन्दप्रसाद लामिछानेले आफ्नो आफ्नो भाषा-संस्कृति र साहित्यप्रति बाल-बालिकाहरूलाई प्रेरित गर्ने कार्यमा विद्यालयको मात्र भर नपरी अभिभावकहरुले समेत घर-घरमा माहोल तयार गर्नुपर्ने भाव व्यक्त गर्नुभयो ।
समारोहका प्रमुख अतिथि वरिष्ठ साहित्यकार, सञ्चार–साधक तथा महाकवि डा. नवराज लम्सालले अभिभावकहरूले धनाढ्य छोराछोरीको नभएर लड्दा आफैँ उठ्न सक्ने र आफ्ना निम्ति स्वयं सङ्घर्ष गर्नसक्ने छोराछोरीको चाहना राख्नुपर्ने सुझाव दिँदै थुप्रै स्वरचित गीतांश एवं कवितांशद्वारा नेपालीत्वको भावजागरणका निम्ति श्रोताहरूको उत्साहवर्धन गर्नुभयो ।
वरिष्ठ भाषाशास्त्री तथा लोकसंस्कृतिका साधक डा. बलदेव गाउँलेले शुद्ध एवं संस्कृतमैत्री नेपाली भाषाको प्रयोगमा नै नेपाली भाषाको नेपालीत्व जीवित रहने हुँदा वेला वेला भाषामाथि हुने गरेका प्रहारका बारेमा सबैले सजग रहनुपर्ने बताउनुभयो ।
आफ्नो अध्यक्षीय भाषणका क्रममा विद्यालयका प्रधानाचार्य प्रकाशचन्द्र खड्काले बताउनुभयो– "काव्यांशको व्याख्या गरेमात्र पुग्ने र कवि-साहित्यकारको नामै जान्नु लेख्नु नपर्ने जुन व्यवस्था विद्यालयको नेपाली विषयमा लागू गरिएको छ, त्यो बाल-बालिकालाई रचनाकार सम्झाइरहने र उहाँहरूप्रति कृतज्ञताको भाव बनाइराख्ने हाम्रो संस्कृतिविरुद्धको षड्यन्त्र हो । हाम्रो भाषासाहित्य र अध्यात्म-संस्कृतिको विशाल भण्डारसँग हाम्रो नयाँ पुस्तालाई समग्रतया परिचित गराउनैपर्छ । यही भावको जागरणका निम्ति हामीले छन्दसाँझजस्ता कार्यक्रमहरू आयोजित गर्ने गरेका हौँ ।"
समारोहका सबै अतिथि वक्ताहरूले आधुनिक विषयका साथमा संस्कृतभाषा, भगवद्गीता र नीतिशास्त्रजस्ता जीवनमूल्यपरक शिक्षासमेत पाणिनि विद्यालयले नयाँ पुस्तालाई प्रदान गरिरहेकोमा समारोहका सबै अतिथि वक्ताहरूले गर्नुभयो विद्यालयको प्रशंसामा हर्षोद्गार व्यक्त गर्नुभयो । कार्यक्रमको अन्ततिर विद्यालयकी देवनागरी विभागकी शिक्षिका तथा कवयित्री गोमा रेग्मीले आफ्नै कविता वाचन गर्दै कार्यक्रममा थप साहित्यिक ऊर्जा प्रदान गर्नुभएको थियो ।
प्रमुख अतिथिको सम्मान र मायाको चिनो अर्पणपछि ‘नवदुर्गा’ नृत्यसँगै समारोहको समापन भएको थियो । पाणिनि विद्यालयले हरेक वर्ष आयोजना गर्दै आएको यो छन्दसाँझ कार्यक्रममा विद्यार्थीहरूको सृजनात्मकता, आत्मविश्वास र भाषा-साहित्यप्रतिको झुकाव स्पष्ट देखिन्थ्यो । यस किसिमका कार्यक्रमले नवपुस्तामा नेपाली संस्कृति र साहित्यप्रतिको माया झनै प्रगाढ बनाउने विश्वास लिइएको छ । समारोहको सञ्चालन त्रि.वि. संस्कृतका उपप्राध्यापक एवं प्रसिद्ध टी.भी.कार्यक्रमप्रस्तोता आचार्य गोविन्द घिमिरे 'आकाशनीलम्' ले गर्नुभएको थियो ।
पेप्सीकोला, कागेश्वरी मनोहरा ९, काठमाडौँमा अवस्थित पाणिनि विद्यालयले यस वर्ष पनि भानुजयन्तीको पूर्वसन्ध्यामा छन्दसाँझ कार्यक्रम सम्पन्न गरेको छ । यो छन्दसाँझको सातौँ संस्करण हो । कार्यक्रममा देशका विशिष्ट कवि, साहित्यकार, सञ्चारकर्मी, समस्त विद्यालयपरिवार एवम् अभिभावकहरूको उपस्थिति थियो । गुरुवार बेलुकी सम्पन्न उक्त कार्यक्रममा विद्यालयका कक्षा १ देखि १० सम्मका विद्यार्थीहरूले नेपाली साहित्य, सङ्गीत, नृत्य र संस्कृतिका विविध पक्षहरू उजागर गर्दै प्रस्तुति दिएका थिए । उनीहरूले कार्यक्रममा विशिष्ट कविहरूका छन्दोबद्ध कविताहरूको साङ्गीतिक प्रस्तुति गरेका थिए । साथमा प्रस्तुत नृत्य एवं नाट्यकलासमेतको प्रदर्शनले समुपस्थित सबैका हृदयलाई पुलकित गरिरहेको अनुभूति हुन्थ्यो । कार्यक्रममा १ नाटक र तीन नृत्यसहित विद्यार्थीहरूका २३ वटा काव्यप्रस्तुति रहेका थिए ।
कार्यक्रमको शुभारम्भमा आसनग्रहणपछि कक्षा १ र २ का नानीहरूले कवि माधवप्रसाद घिमिरे, रत्न विरही घिमिरे तथा श्यामप्रसाद शर्माका बालकविता सङ्गीतमा प्रस्तुत गरे । प्रमुख अतिथिबाट दीपप्रज्वलन एवं कक्षा १० द्वारा प्रस्तुत मङ्गलाचरणसँगै समारोहको वातावरण अझै भक्तिपूर्ण बनेको थियो । राष्ट्रगान र स्वागत-मन्तव्यपछि सुरु भएका प्रस्तुतिहरूमा ‘कुमारी नृत्य’ले विशेष रूपमा सबैको ध्यान खिचेको देखिन्थ्यो ।
त्यसपछि कक्षा ५ र ६ का विद्यार्थीहरूले सङ्गीतमा प्रस्तुत ‘शिवताण्डवस्तोत्रम्’ र कक्षा ७ को राष्ट्रकवि माधव घिमिरेको प्रसिद्ध काव्य गौरीबाट शार्दूलविक्रीडित छन्दमा प्रस्तुत ‘बिर्सी बिर्सी सकिन्न’ काव्यांशले दर्शक श्रोताहरूको मनलाई झनै आकृष्ट गर्यो । कक्षा ३ देखि ९ सम्मका विद्यार्थीहरूले विविध छन्दमा आबद्ध कवयित्री गोमा रेग्मीका पाणिनिगीत र गुरुवन्दना, कवि धरणीधर कोइरालाको साहित्यसुधा, कवि दैवज्ञराज न्यौपानेको उपदेश र भानुभक्तीय रामायणका अंशहरू प्रस्तुत गरे ।
नृत्यतर्फ राष्ट्रिय नाच ‘सुन्दर देश नेपाल’ र अयि गिरिनन्दिनि बोलको महिषासुरमर्दिनीस्तोत्रमा साना बालिकाहरूद्वारा प्रस्तुत ‘नवदुर्गा-नृत्य’ले समारोहको माहोललाई निकै भावमय तुल्याएको थियो । लोकलयमा आधारित मुनामदनबाट 'नछाडी जानोस्' बोलको काव्यांशमा कक्षा ४ का साना ४ भाइबहिनीहरूको साङ्गीतिक प्रस्तुतिले एवं आदिकवि भानुभक्तकै सन्दर्भमा अभिनीत नाटकले दर्शक श्रोतालाई निकै भावुक तुल्यायो । विशेष आकर्षणको रूपमा प्रस्तुत आदिकवि भानुभक्तसम्बद्ध त्यस बालमनोवैज्ञानिक नाटकले आधुनिक टेक्नोलोजीले शैक्षणिक क्षेत्रमा पुर्याएको अप्ठेरोपनाविषयक भावनात्मक तथा शैक्षिक सन्देश प्रस्तुत गरेको थियो ।
अंग्रेजी कवितातर्फ ‘Daffodils’ (William Wordsworth), ‘Loveliest of Trees’ (A.E. Houseman), र ‘Sonnet 130’ (William Shakespeare) को सशक्त वाचनले कार्यक्रममा बहुभाषिकता र साहित्यको अन्तरराष्ट्रिय पाटो पनि समेटिएको अनुभूति हुन्थ्यो ।
संस्कृतका अभियन्ता एवं विद्यालयको देवनागरी विभागका प्रमुख आचार्य रोहिणीराज तिमिल्सिनाले स्वागतभाषणका क्रममा समारोहको समस्त समुपस्थितिलाई सम्बोधन गर्दै भन्नुभयो– "आजको यो कार्यक्रम केवल कवितावाचनमात्र नभई, भावाभिव्यक्तिपूर्वकको लयात्मक अनुशासनमार्फत् भाषा र साहित्यप्रतिको बाल–मनको श्रद्धा र कलात्मक प्रस्तुतिको उत्सव पनि हो । हजुरहरूजस्ता साहित्य–साधक, सिर्जनात्मक व्यक्तित्व र शिक्षाप्रेमी विद्वज्जनहरूको उपस्थिति हामी सबैका लागि गौरवको विषय हो । यस छन्दसाँझ मा उपस्थित सम्पूर्ण अतिथि, अभिभावक तथा सहभागीहरूलाई संस्थाको तर्फबाट स्वागत गर्दै आजको यो काव्यमञ्च स्मरणीय, प्रेरणादायी र सन्देशमूलक बनोस् भन्ने शुभकामना व्यक्त गर्दछौं ।"
कार्यक्रममा वैदिक सनातन धर्मका अभियन्ता प्रसिद्ध कथाकार ईश्वरकृष्णजी महाराज, विश्रुत सञ्चारकर्मी, उत्प्रेरक वक्ता, उद्घोषण प्रशिक्षक तथा ओशो साधक नीराजन भण्डारी, चलचित्रकी नायिका, प्राञ्जल साहित्यकार तथा ओशो संन्यासिनी सोविता सिम्खडा, नेपालीत्व मिडियाकी कार्यकारी अध्यक्ष अर्चना शर्मा आदि विशिष्ट व्यक्तित्वहरूको समेत उपस्थिति रहेको थियो । सो समारोहमा आमन्त्रित प्रमुख अतिथिलगायत ६ जना विशिष्ट व्यक्तित्वहरू एवं विद्यालयको देवनागरी विभागकी सदस्य छन्दशिक्षिका कवयित्री गोमा रेग्मीको समेत विभिन्न विधा एवं शीर्षकहरूमा सम्मान गरिएको थियो । सम्मानित व्यक्तित्वहरूको सम्मानपत्रको वाचन विद्यालय-परिवारकै सदस्य ममता ओझा, रोहिणीराज तिमिल्सिना, गोमा रेग्मी, प्रकाश माली, राजीव खड्का, प्रबिन खड्गी एवं उद्घोषक स्वयंले गर्नुभएको थियो ।
नेपाल टेलिभिजनका चिरपरिचित समाचारवाचक, पौरस्त्य एवं पाश्चात्त्य शिक्षा-संस्कृतिका अनुसन्धाता एवं बहुभाषिक साधक डा. राजेन्द्रराज तिमिल्सिनाले आफ्नो मन्तव्यका क्रममा बोल्दै शिक्षालाई पाश्चात्त्यमुखी नबनाई यसमा नवसंस्कृतीकरण (Neo-Sanskritization) जरुरी भएको र पाणिनि-विद्यालयले यस कुराको अवलम्बन गरेकोमा खुसी व्यक्त गर्नुभयो ।
शब्दज्योतिले नै यो सारा जगत् प्रकाशित भइरहेको बताउँदै प्रा. डा. मुकुन्दप्रसाद लामिछानेले आफ्नो आफ्नो भाषा-संस्कृति र साहित्यप्रति बाल-बालिकाहरूलाई प्रेरित गर्ने कार्यमा विद्यालयको मात्र भर नपरी अभिभावकहरुले समेत घर-घरमा माहोल तयार गर्नुपर्ने भाव व्यक्त गर्नुभयो ।
समारोहका प्रमुख अतिथि वरिष्ठ साहित्यकार, सञ्चार–साधक तथा महाकवि डा. नवराज लम्सालले अभिभावकहरूले धनाढ्य छोराछोरीको नभएर लड्दा आफैँ उठ्न सक्ने र आफ्ना निम्ति स्वयं सङ्घर्ष गर्नसक्ने छोराछोरीको चाहना राख्नुपर्ने सुझाव दिँदै थुप्रै स्वरचित गीतांश एवं कवितांशद्वारा नेपालीत्वको भावजागरणका निम्ति श्रोताहरूको उत्साहवर्धन गर्नुभयो ।
वरिष्ठ भाषाशास्त्री तथा लोकसंस्कृतिका साधक डा. बलदेव गाउँलेले शुद्ध एवं संस्कृतमैत्री नेपाली भाषाको प्रयोगमा नै नेपाली भाषाको नेपालीत्व जीवित रहने हुँदा वेला वेला भाषामाथि हुने गरेका प्रहारका बारेमा सबैले सजग रहनुपर्ने बताउनुभयो ।
आफ्नो अध्यक्षीय भाषणका क्रममा विद्यालयका प्रधानाचार्य प्रकाशचन्द्र खड्काले बताउनुभयो– "काव्यांशको व्याख्या गरेमात्र पुग्ने र कवि-साहित्यकारको नामै जान्नु लेख्नु नपर्ने जुन व्यवस्था विद्यालयको नेपाली विषयमा लागू गरिएको छ, त्यो बाल-बालिकालाई रचनाकार सम्झाइरहने र उहाँहरूप्रति कृतज्ञताको भाव बनाइराख्ने हाम्रो संस्कृतिविरुद्धको षड्यन्त्र हो । हाम्रो भाषासाहित्य र अध्यात्म-संस्कृतिको विशाल भण्डारसँग हाम्रो नयाँ पुस्तालाई समग्रतया परिचित गराउनैपर्छ । यही भावको जागरणका निम्ति हामीले छन्दसाँझजस्ता कार्यक्रमहरू आयोजित गर्ने गरेका हौँ ।"
समारोहका सबै अतिथि वक्ताहरूले आधुनिक विषयका साथमा संस्कृतभाषा, भगवद्गीता र नीतिशास्त्रजस्ता जीवनमूल्यपरक शिक्षासमेत पाणिनि विद्यालयले नयाँ पुस्तालाई प्रदान गरिरहेकोमा समारोहका सबै अतिथि वक्ताहरूले गर्नुभयो विद्यालयको प्रशंसामा हर्षोद्गार व्यक्त गर्नुभयो । कार्यक्रमको अन्ततिर विद्यालयकी देवनागरी विभागकी शिक्षिका तथा कवयित्री गोमा रेग्मीले आफ्नै कविता वाचन गर्दै कार्यक्रममा थप साहित्यिक ऊर्जा प्रदान गर्नुभएको थियो ।
प्रमुख अतिथिको सम्मान र मायाको चिनो अर्पणपछि ‘नवदुर्गा’ नृत्यसँगै समारोहको समापन भएको थियो । पाणिनि विद्यालयले हरेक वर्ष आयोजना गर्दै आएको यो छन्दसाँझ कार्यक्रममा विद्यार्थीहरूको सृजनात्मकता, आत्मविश्वास र भाषा-साहित्यप्रतिको झुकाव स्पष्ट देखिन्थ्यो । यस किसिमका कार्यक्रमले नवपुस्तामा नेपाली संस्कृति र साहित्यप्रतिको माया झनै प्रगाढ बनाउने विश्वास लिइएको छ । समारोहको सञ्चालन त्रि.वि. संस्कृतका उपप्राध्यापक एवं प्रसिद्ध टी.भी.कार्यक्रमप्रस्तोता आचार्य गोविन्द घिमिरे 'आकाशनीलम्' ले गर्नुभएको थियो ।
-1752394089.jpg?timestamp=1752394090086)
-1752393758.jpg?timestamp=1752393834081)
-1752393716.jpg)
